Bez czarny (Sambucus nigra)

Bez czarny nazywany jest różnie, zależy to od regionu i też rodzinnych zwyczajów, np. dzikim bzem, dzikim bzem czarnym, czarnym bzem, hyćką, bzem. Właściwości prozdrowotne czarnego bzu znane są o wieków i przekazywane z pokolenia na pokolenie. Jest to bez wątpienia roślina lecznicza, która swoje zastosowanie znajduje medycynie, zielarstwie, kosmetyce oraz przetwórstwie.

Gdzie występuje bez czarny

Krzewy czarnego bzu porastają znaczną część Europy, zachodniej Azji i północnej Afryki.

Roślina bardzo lubi miejsca słoneczne i półcieniste. Gdybyście chcieli zasadzić sobie krzew w ogrodzie to najlepszą do tego porą będzie październik; nie zapomnijcie zostawić mu sporo miejsca wokół i nawozić azotem.

Jak rozpoznać czarny bez

Bez czarny osiąga wysokość nawet do 8 metrów, jego gałęzie są gładkie i mają biały rdzeń. Liście czarnego bzu posiadają owalny kształt z ząbkowanym brzegiem i krótkim ogonkiem.

Kwiaty bzu czarnego zbierają się w płaskie baldachy o kolorze żółtawobiałym. W momencie kwitnięcia kwiaty wydzielają niesamowicie intensywny, słodkawy zapach, który na długo zostaje w pamięci.

Bez czarny zazwyczaj kwitnie od czerwca do lipca i w tym krótkim czasie należy zbierać jego kwiaty np. na syrop z kwiatów bzu.

We wrześniu zaczynają pojawiać się owoce bzu czarnego, które nierzadko osiągają wielkość wiśni a ich kolor jest głęboko czarny.

Jak samodzielnie zbierać czarny bez

Bez kiedyś i dziś

Współcześnie w medycynie i przetwórstwie zbierane i wykorzystywane są kwiaty i owoce bzu czarnego. Jednak dawniej wierzono, że spożytkować można, a nawet należy całą roślinę.

Czarny bez w wielu wierzeniach uważany był za świętą roślinę o magicznych mocach uzdrawiających i chroniących przed złem. Dlatego też żadna część bzu nie mogła się zmarnować a już na pewno nie należało ścinać i palić drzewem bzu w domu bo ściągało to nieszczęście.

Starożytni Grecy gotowali korzenie bzu czarnego z winem, a z powstałego wywaru robili kompresy na ukąszenia węża. Liście służyły do opatrywania owrzodzeń skóry a owocami kobiety farbowały sobie włosy na czarno.

Medycyna ludowa w swoich zapisach wspomina o korze z bzu czarnego, którą podawano jako lek przeczyszczający.

Jak i kiedy zbierać kwiaty bzu czarnego

Dziś sami chętnie wybieramy się na zbiory bzu czarnego aby później przygotwać domowy sok, syrop czy nalewkę. Do zbiorów najlepiej wybierać miejsca gdzie krzewy rosną z dala od drogi i miasta.

Kwiaty bzu czarnego należy zbierać na samym początku ich kwitnienia – to bardzo krótki okres czasu, więc trzeba się dobrze wstrzelić czasowo. Czasem moment ten przypada w maju a innym razem w czerwcu.

Zebrane kwiaty należy traktować bardzo delikatnie, szybko i dokładnie wysuszyć jeśli chcemy później wykorzystać susz np. do naparów.

Ze świeżo zebranych kwiatów możemy po oczyszczeniu przygotować syrop, nalewkę lub usmażyć w cieście naleśnikowym.

Owoce bzu czarnego kiedy i jak zbierać

Owoce bzu zbieramy wtedy kiedy osiągną barwę głębokiej czerni. Najlepiej na zbiory wybrać po deszczu ale w słoneczny dzień. Nie zbieramy zielonych i niedojrzałych owoców, możemy po nie wrócić za kilka dni 😉

Czy można spożywać owoce bzu czarnego od razu po zerwaniu? Raczej się tego odradza bo surowe owoce powodują poważne problemy żołądkowe. Owoce należy poddać obróbce cieplnej czyli np. po wyciśnięciu z nich soku, słoik lub butelkę z sokiem należy pasteryzować przez ok. 15 minut.

Bez czarny – właściwości

Zarówno kwiaty jak i owoce hyćki bogate są w liczne witaminy, minerały i związki, które nadają im prozdrowotne właściwości.

Kwiaty bzu czarnego

Kwiaty bzu czarnego od dawna stosowane są jako środek napotny przy gorączce, a dzięki parowaniu potu wydzielanego przez skórę gorączka się zmniejsza. Aby uzyskać jeszcze większy efekt można mieszać kwiaty bzu z kwiatami lipy.

My polecamy do dzbanka dodać po tyle samo syropu z kwiatów bzu i syropu z kwiatów lipy, zalać wodą ciepłą i czekać na efekty.

Kwiaty bzu czarnego bogate są w

witaminy z grupy B,
witaminę C,
sole mineralne : potas, magnez, wapń, cynk, fosfor oraz sód.
flawonoidów w tym kwercetyny,
fitosterole, triterpeny, kwasy fenolowe, garbniki, pektyny, cholina i śluzy.

Kwiaty bzu pomagają nam nie tylko przy gorączce, choć to bez wątpienia najpopularniejsze jego działanie.

Jest mnóstwo właściwości, warto je wymienić i mieć na uwadze sięgając po te cudowne zioło, które:

wzmacnia naszą odporność
działa antywirusowo
rozrzedza katar
działa napotnie (zbija wysoką temperaturę) i wykrztuśnie
chroni i wzmacnia błony śluzowe dróg oddechowych
działa moczopędnie
wzmacnia ścianki naczyń krwionośnych
stabilizuje krwiobieg
działa przeciwbólowo, w tym na bóle głowy
ochładza organizm
wychwytuje wolne rodniki
przyspieszaj przemianę materii
oczyszcza organizm z toksyn

Owoce bzu czarnego

Owoce bzu czarnego najczęściej spożywane są w postaci soku, ale bardzo popularne stosowanie jest syropu z bzu czarnego. Ciekawostką jest, że owoce bzu są bardzo często składnikiem preparatów dla dzieci wspomagających odporność.

Nic dziwnego skoro zioło te to jedno z najbardziej wartościowych źródeł witaminy C

Owoce hyćki są niezwykle pomocne przy:

bólach migrenowych
nerwobólach
hamują biegunkę
w leczeniu chorób reumatycznych
posiadają właściwości odtruwające organizm
pomagają ustabilizować przemianę materii

Zastosowanie : w profilaktyce i leczeniu przeziębienia i grypy (owoce bzu), w gorączce, przeziębieniu, zapaleniu oskrzeli (kwiaty), owoce działają też łagodnie przeczyszczająco.

Środki ostrożności: suszone gotowane owoce i kwiaty są bezpieczne w użyciu, jednak spożywanie surowych kwiatów i niedojrzałych owoców jest szkodliwe.

Owoce bzu to przepyszne remedium na grypę. Owoce zawierają związki, które hamują wytwarzanie enzymu, dzięki któremu wirus grypy wnika do błony komórkowej.

Fakty z badań nad owocami bzu czarnego*

W Izraelu przeprowadzono badania, w których dzieciom i dorosłym podawano codziennie od momentu wystąpienia u nich pierwszych objawów grypy, wyciąg z bzu. Większość z nich wyzdrowiała po 2-3 dniach natomiast osoby, które w ogóle nie przyjmowały wyciągu chorowało przez co najmniej 6 dni.

*źródło Księga zdrowia Ziołowa apteka domowa Linda B. White, Steven Foster ocena merytoryczna dr. Ian Banks

Syrop z kwiatów bzu czarnego

Chyba nie ma nic lepszego jak orzeźwiający napój na bazie syropu z kwiatów bzu. Można pić go o każdej porze dnia i roku ale najlepiej smakuje latem. A wiesz co się stanie kiedy dodamy do niego szczyptę soli kłodawskiej? Powstanie naturalny, domowy IZOTONIK!

Syrop z kwiatów bzu jaki znajdziesz u nas produkowany jest ze świeżych, ręcznie zebranych kwiatów. Całe baldachy moczone są w wodzie, jest to tak zwana maceracja (jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o maceratach mamy o tym wpis Czym są maceraty?) a proces ten trwa tak długo aż kwiaty “wypuszczą” swoje właściwości, które później zamykamy szczelnie w butelkach.

Syropowi z kwiatów bzu możemy przypisać właściwości lecznicze jakie posiada sama roślina a smak i aromat w 100% oddają słodki, silny zapach kwitnących krzewów.

Syrop z owoców bzu czarnego

Syrop z owoców bzu czarnego pozyskiwany jest z dojrzałych, ręcznie zbieranych owoców. Nasz syrop to 100% sok z wyciśniętych owoców, cukier, i kwas cytrynowy. To wszystko! Syrop z owoców bzu czarnego to kwintesencja smaku, aromatu i właściwości. Syrop polecamy pić przez cały rok ale szczególnie polecany jest w okresie jesienno-zimowo-wiosennym kiedy to musimy szczególnie dbać o odporność.

Źródła wiedzy z jakich korzystałam aby powstał ten wpis:

“Wielka księga zdrowia” Christiane Lessing, JÖrg Zittlau

“Księga zdrowia – Ziołowa apteka domowa” Linda B.White, Steven Foster